Binnen de huidige generatie Italiaanse schrijvers is Alessandro Baricco (°1958) een van de meest klinkende namen. In 1997 brak hij door met Zijde, een magnifieke novelle over een Fransman die naar het 19de-eeuwse Japan reist en daar in de bekoring raakt van een mysterieuze vrouw.

Sindsdien kan de Italiaan op een groot lezerspubliek rekenen. Zijn signatuur is uit duizenden te herkennen. Zijn verhalen doen sprookjesachtig en bevreemdend aan; zijn stijl is poëtisch en uitgesproken literair. Met de recente titels Mr. Gwyn (2012) en Driemaal bij dageraad (2013) weekte hij een sterrenregen los bij de literaire critici.

In De Jonge Bruid voert Baricco een Italiaanse familie ten tonele - de Familie - bestaand uit de Vader, de Moeder, de Oom, de Dochter en de Zoon, die in een statige villa woont op het Italiaanse platteland en rijkdom heeft vergaard in de textielproductie en -handel. De enige in het huishouden die bij naam wordt genoemd is de majordomus, Modesto, een discreet personage dat zich aan de hand van kuchjes verstaanbaar maakt ('in negenenvijftig jaar trouwe dienst had hij een laryngaal communicatiesysteem ontwikkeld dat iedereen in de familie had leren ontcijferen als ware het spijkerschrift').

Voor de Familie is het een gewoonte de dag aan te vatten met een weelderig ontbijt dat tot ver in de middag duurt. Opluchting is daarbij het overheersende gevoel. De nacht overleven is een reden om te feesten, want sinds oudsher vinden sterfgevallen in de Familie 's nachts plaats.

Het verhaal begint op zo'n typische ochtend. De Zoon is voor zaken in het buitenland en er wordt aangebeld. De persoon die zich presenteert, een meisje van achttien, stelt zich voor als de Jonge Bruid. Drie jaar tevoren heeft zij de Zoon leren kennen en werd afgesproken dat zij op haar achttiende met hem zou trouwen.

In afwachting van zijn terugkeer trekt de Jonge Bruid bij de Familie in. Ze wint hun vertrouwen en wordt ingewijd in hun rituelen. Met elk personage is iets zonderlings aan de hand. De Oom (die eigenlijk geen oom is) valt om de haverklap in slaap; de Dochter (die beeldschoon is maar mank) koestert een geheime liefde; de Moeder spreekt in ondoorgrondelijke syllogismen; de Vader heeft een hart van glas en moet zich hoeden voor grote emoties. Langzamerhand wordt de bijzondere geschiedenis van elk van de leden van de Familie geopenbaard en komt ook het roerige verleden van de Jonge Bruid aan het licht.

Flinterdunne grens

Baricco laat zijn lezers van de ene in de andere verbazing vallen, niet alleen door de vele en bizarre verhaallijnen, maar ook door de troeblerende perspectiefkeuze. Af en toe wordt een personage plotseling een ik-verteller en soms neemt de auteur zelf het woord. Over de veranderende vertelstem schrijft hij: 'met het voor de hand liggende resultaat dat ik het leven compliceer voor de lezer, wat op zich nog geen probleem is, maar ook met een irritant effect van virtuositeit dat ik in eerste instantie zelfs nog heb geprobeerd tegen te gaan'.

Virtuoos of gekunsteld? De grens is flinterdun.

De Jonge Bruid is geen pareltje à la Zijde, maar wie van Baricco's bizarre en poëtische universum houdt, zal volop genieten. Baricco schrijft prachtig over erotiek en seks, en alleen al de scènes waarin de Jonge Bruid haar zinnelijkheid ontdekt en van een sjofel meisje metamorfoseert in een stralende vrouw, maken dit boek de moeite waard.

ANNICK VANDORPE ■

Verberg tekst

Op haar achttiende staat een eigenwijze boerendochter opnieuw in de woonkamer van een vooraanstaande, behoorlijk excentrieke familie van industriëlen. Zoals lang daarvoor was afgesproken komt ze trouwen met de zoon des huizes. Klein probleem: de excentrieke familie had de terugkeer van de jonge bruid niet meer verwacht, en de zoon is nog altijd niet terug van een lange reis naar het buitenland. Terwijl ze wacht op haar zielsverwant, maakt de jonge bruid dan maar nader kennis met het troebele verleden de erg bijzondere trekjes van de verschillende familieleden.

In deze korte roman doet Alessandro Baricco opnieuw waar hij goed in is. Met veel fantasie, poëtische kracht en stilistisch vermogen transformeert de schrijver zijn materiaal tot een verhaal met de mysterieuze sluier, de filosofische ondertoon en de universele ambitie van een sprookje.

Rituelen

De leden van dit felliniaans gezelschap mogen er dan wel rare histories en gewoonten op na houden, ze worden toch neergezet als archetypen. De 'Familie' komt dagelijks samen voor een buitensporig rijkelijk en langdurig ontbijt waarmee zij viert dat de dood die nacht niet heeft toegeslagen. Aan tafel vinden we de Vader, die geboren is met een hart van glas, maar zijn precaire gezondheid in de schaal gooit om zijn verantwoordelijkheden als gezinshoofd op te nemen. Er is de Moeder met haar letterlijk legendarische schoonheid, er is de Dochter - ook beeldschoon, maar mank. Er is de Oom die altijd en overal slaapt maar toch alle gebeurtenissen en gesprekken volgt, en er regelmatig in tussenkomt met even komische als heldere en splijtende interventies. En er is de Butler die al negenenvijftig jaar in dienst is en wordt omschreven als de priester van het huis. Hij leidt de dagelijkse rituelen die al dan niet tot een trouwplechtigheid zullen leiden, met een liturgie van betekenisvolle kuchjes en discrete interventies.

Door de vele buitenissigheden die Baricco zijn personages toedicht, is een verregaande identificatie met de personages onmogelijk en dreigt de roman soms even zijn focus te verliezen. Maar toch is de lectuur zonder meer vermakelijk, en zijn de personages toch charmant genoeg om je hun lot aan te trekken.

En natuurlijk is er meer.De jonge bruid is om te beginnen een boek over initiatie. Al maakt dat het nog niet meteen geschikt materiaal voor alle echte jonge bruiden die te maken hebben met een twijfelende aanstaande bruidegom of een particuliere schoonfamilie. Met name de nadere kennismaking tussen de jonge bruid en de (schoon)moeder en de dochter betreft immers initiatie van de erotische soort. En het moet gezegd dat Baricco zich ook in die hoofdstukken van zijn vaardigste kant toont. Zijn verteller die zich regelmatig expliciet manifesteert, maakt er zelfs een zaak van om te schrijven over seks - 'omdat het moeilijk is'.

De dood op afstand houden

Door de interventies van de verteller, die een soort van raamverhaaltje rond het sprookje vormen, gaat De jonge bruid ook zijdelings over het schrijven. Helaas is dat wat té cryptisch en weinig boeiend. We noteren wel deze mooie metafoor over de verschillende positie van lezer en schrijver ten aanzien van hetzelfde boek: 'Openbaart het hart van een land zich aan degene die het voor de eerste keer met volwassen verwondering ziet, of aan degene die er is geboren? Dat weet niemand.' En de verteller noteert ook het gevoel van verspilling van haar onbenutte schoonheid wanneer ze vaststelt dat ze (nu) veel ouder is (geworden) dan de jonge bruid. Op dat moment geeft ze toe dat ze schrijft 'om me het leven te redden'. Literatuur dient de verteller met andere woorden om alsnog uit de fictie te kunnen halen wat ze niet uit het leven heeft gehaald. Net als de fantasierijke rituelen die de personages, is ze een poging om de dood op een afstand te houden.

Als het gaat over de moraal van het sprookje, dan vind je voor elke pessimistische noot in het boek overigens wel een optimistische. Tijdens haar leerzame wachttijd stelt de bruid onder meer vast dat er een enorme kloof gaapt 'tussen onze bedoelingen en de feitelijke gang van zaken', dat het 'onze lichamen zijn die het leven dicteren' en dat ouders hun kinderen in plaats van overtuigingen en oplossingen vaak angsten aanleren. En toch concludeert ze dat lotsbestemming 'een idioot verzinsel' is en dat de liefde misschien toch ook een woordje meepraat.

ALESSANDRO BARICCO

De jonge bruid.

Vertaald door Manon Smits, De Bezige Bij, 224 blz., 18,90 euro (e-boek 14,99 euro). Oorspronkelijke titel: 'La sposa giovane'.

De auteur: de controversiële cultuur-filosoof van De barbaren, de slimme verteller van bekroonde romans en novellen als Zijde,Emmaüs en Mr Gwyn.

Het boek: een eigenzinnige achttien-jarige wacht te midden van een excentrieke (schoon)familie op de zoon des huizes die haar werd beloofd.

ONS OORDEEL: vermakelijk fantasierijk, op een geslaagde en gedoseerde manier poëtisch, erotisch, filosofisch.

Michaël Bellon ■

Verberg tekst

Op het Italiaanse platteland, begin twintigste eeuw, verschijnt een jonge vrouw bij een familie. Ze is de aanstaande bruid van de zoon die echter afwezig is. De familieleden worden aangeduid met hun rol: de Vader, de Dochter enz. Alleen de oude knecht heeft een naam. De familie viert elke ochtend dat er niemand gestorven is, al eeuwenlang vinden alle sterfgevallen ’s nachts plaats. Langzaam wordt de Jonge Bruid opgenomen in de geschiedenis en de gewoonten van de familie in afwachting van de Zoon. Dromerig, sensueel boek, filmisch en vervreemdend geschreven. Alessandro Baricco (1958) is een populair auteur, die al vele prijzen heeft gewonnen. Voor liefhebbers van het magisch-realisme.